Kościoły

Brzozowa, kościół św. Mikołaja

Lokalizacja: Brzozowa, powiat Tarnów (49.836554, 20.877641)
Budowa: 1. połowa XVI w.
Styl: drewniany

HISTORIA. Parafia w Brzozowej powstała w końcu XIV w., pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1470 r. Obecny kościół został zbudowany zapewne w 1. poł. XVI w. Był kilkakrotnie przebudowywany i odnawiany, m.in. w latach 1665-78 oraz 1835-50 kiedy to wzniesiona została wieża.

ARCHITEKTURA. Drewniany, późnogotycki, konstrukcji zrębowej z barokową wieżą konstrukcji słupowej, oszalowany. Jednonawowy z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, przy którym od północy prostokątna zakrystia. Przy nawie kwadratowa wieża od frontu oraz niewielka kruchta od południa. Wieża z przedsionkiem w przyziemiu i ścianach zwężających się ku górze, przedzielona okapem na dwie kondygnacje, nakryta hełmem dzwonowatym z latarnią. Dach dwuspadowy o wspólnej kalenicy, kryty blachą, wsparty na więźbie storczykowej typu gotyckiego, z połacią przechodzącą na zakrystię. Nad nim wieżyczka na sygnaturkę o barokowej formie zapewne z około połowy XIX w. Wnętrze nakryte stropami płaskimi, w nawie z zaskrzynieniami, wspartymi na dodanych później słupach. Portal południowy zamknięty zdwojonym łukiem w kształcie tzw. oślego grzbietu. Polichromia wnętrza figuralna i ornamentalna o charakterze klasycystycznym, wykonana zapewne przed połową XIX w.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Polichromia wnętrza figuralna i ornamentalna o charakterze klasycystycznym, wykonana zapewne przed połową XIX w. Ołtarz główny późnobarokowy z 1. połowa XVIII w., z bramkami na których ustawiono rzeźby śś. Piotra i Pawła. W polu środkowym barokowy obraz Matki Boskiej Szkaplerznej z XVII/XVIII w., na zasuwie nowszy obraz św. Mikołaja, tabernakulum późnobarokowe z 1. połowa XVIII w., z płaskorzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego. Dwa ołtarze boczne przy tęczy, późnobarokowe z 1. połowa XVIII w. W lewym ołtarzu obrazy: Ecce Homo z około poł. XIX w., św. Jan Kanty i w górnej kondygnacji św. Rozalia, dwa ostatnie z XVIII w. W prawym ołtarzu obrazy św. Józefa i w górnej kondygnacji Serca Pana Jezusa, oba z XX w. Ołtarz boczny w nawie o formach barokowych, zapewne z XIX w. z obrazem Matki Boskiej Różańcowej ze śś. Dominikiem i Katarzyną Sieneńską z 2. połowa XIX w. oraz z tabernakulum z płaskorzeźbą Chrystusa u słupa, zapewne z XVIII w. i mensą w formie sarkofagu. Chrzcielnica drewniana zapewne z XVIII w. Ambona późnobarokowa z około połowy XVIII w. z obrazem Chrystusa Dobrego Pasterza w zaplecku. Obrazy: 1. św. Mikołaja, barokowy z 1. poł. XVIII w.; 2. Ukrzyżowanie z XVIII w.; 3. św. Małgorzata, rokokowy z 2. połowy XVIII w. Rzeźby: trzy krucyfiksy późnobarokowe z XVIII w., z nich jeden umieszczony w tęczy. Organy 7-głosowe wykonał w 1978 r. Mieczysław Gwóźdź z Nowego Sącza przy wykorzystaniu części starego instrumentu z 1900 r.

DZWONNICA wolno stojąca przy kościele, murowana, z trzema arkadami na zawieszenia dzwonów. Dzwony: 1. św. Mikołaj z 1924 r. 2. MB Szkaplerzna z 1957 r., wykonany w Odlewni Dzwonów Felczyńskich w Przemyślu; 3. Piotr odlany w 1965 r. w firmie Kozłowska we Wrocławiu.

Tekst umieszczony 12.01.2006

LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 13, Powiat tarnowski, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Strona internetowa: http://szlak.wrotamalopolski.pl/

Brzozowa, kościół św. Mikołaja

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł